Opkomst van het bejaardentehuis

Ouden van dagen zijn een relatief jong fenomeen. Tot de Tweede Wereldoorlog zorgenfamilie of liefdadighidsinstellingen voor de oudere die het zelf niet meer redt. Pas na de Tweede Wereldoorlog komt er belangstelling voor het welzijn van ouderen met de beroemde AOW (aanvankelijk de Noodwet Ouderdomsverziening) in 1947.

Met de Wet op Bejaardenoorden maakt de overheid het in 1963 mogelijk bejaardenhuizen te bouwen. Het groeiende woningtekort van na de Tweede Wereldoorlog voert de druk voor ouderen op om huizen vrij te maken voor jonge gezinnen. Daarnaast is het door het toenemende individualisme minder vanzelfsprekend dat kinderen voor hun ouders blijven zorgen.

De ouderen ondervinden in de gemeentelijke bejaardenoorden die overal verschijnen minder privacy. Ze slapen soms op slaapzalen en hebben slechts een bed en een kastje tot hun beschikking. Dit leidt tot veel ergernissen, weet toenmalig verpleegster Jettie Boedhoe nog. “De ene hoestte harder dan de ander, en soms was het echt midden in de nacht, dan gingen ze op de vuist.”

Door een beter bejaardenbeleid worden de huizen met grote slaapzalen begin jaren zeventig vervangen door de huizen zoals wij die nu kennen. Ook het bejaardenoord waar Boedhoe werkt verhuist naar een andere plek, met individuele kamers. “Het was net alsof ze in het paradijs terechtgekomen waren. Want er was een kamer voor henzelf.”

In de bestaande bejaardenhuizen is het vaak ook geen pretje. Er zijn slaapzalen, en de bewoners beschikken slechts over een bed en een kastje. Zo ook in het rusthuis in de Amsterdamse Roetersstraat, waar Jettie Boedhoe als verpleeghulp werkte. ”Je had de mannenbarak en de vrouwenbarak. Ook echtparen waren gescheiden.”

Omdat iedereen op elkaars lip zit en ligt, ontstaan er vooral ’s nachts veel ergernissen. “De ene hoestte harder dan de ander, en soms gingen ze zelfs op de vuist”.

Na de oorlog wordt het aantal ouderen snel groter. De vergrijzing wordt steeds zichtbaarder. Vanaf midden jaren 60 verandert ook langzamerhand de visie op bejaarden. Zij moeten nu gezond en prettig ouder kunnen worden. De geriatrie doet zijn intrede en er worden op grote schaal moderne bejaardenoorden uit de grond gestampt. De behoefte aan een veilig plekje voor de oude dag is zo groot dat het succes overweldigend is. Met als gevolg: lange wachtlijsten en misstanden.