De file is weer terug

Over het algemeen wordt aangenomen dat 29 mei 1955 de eerste file ontstond bij knooppunt Oudenrijn. Maar op 9 augustus 1928 was het ook al erg druk. Oorzaak waren de Olympische Spelen in Amsterdam. Uit een aflevering van Andere Tijden - uiteraard hier te bekijken - blijkt zelfs dat het woord file al in 1889 voor het eerst werd gebruikt, toen de auto nog niet eens bestond.

Het is echter niet vreemd dat de file van 1955 als eerste wordt gezien. Het was de eerste grote file in de moderne periode. De opstopping van 50.000 auto’s zorgde voor veel bewondering en verwondering. De mensen waren verbaasd dat de auto's vaststonden. Maar er was ook trots, want dit betekende dat Nederland met al die auto's een modern land was geworden.

De file werd veroorzaakt door toeristische trekpleisters. Nederlandse gezinnen uit de Randstad hadden massaal koers gezet richting de Veluwe en Duitse families kwamen naar het westen om de bloemenvelden te bewonderen. Toen de karavaans elkaar vlakbij Utrecht kruisten, ging het mis. De rotonde bij Oudenrijn kon de grote hoeveelheid auto's niet meer verwerken.

Dat dit in de jaren daarna alleen maar erger is geworden is niets nieuws. Op een gemiddelde werkdag hebben automobilisten in de ochtendspits te kampen met tweehonderd kilometer file. De overheid weet er geen raad mee: tolpoorten, spitsvignetten, carpoolstroken. Het hielp allemaal niets. En toch is er die ongelooflijke aantrekkingskracht, want niemand wil de auto uit.

De auto nam in onze maatschappij altijd een bijzondere plek in. Eerst als collectoritem van de elite, later als recht van ‘de gewone man’. In het boek ‘De autoproblematiek in Nederland’ van mobiliteitshistoricus Vincent van der Vinne wordt onderzocht waarom het autobezit en de automobiliteit zo sterk zijn toegenomen. Het antwoord is simpel: vroeger was reizen nog een investering, maar tegenwoordig is het autorijden, ondanks de opkomende oliecrisis, goedkoper dan ooit.

Toch gelooft Van der Vinne dat de auto zijn langste tijd heeft gehad. In de 20e eeuw groeide het uit tot het belangrijkste vervoermiddel. Maar als we met z’n allen willen dat Nederland bereikbaar blijft, zal er een kentering moeten optreden. Van der Vinne: “De gebruikskosten van de auto zullen moeten stijgen zodat de disbalans tussen de totale maatschappelijke kosten en de baten van het gemotoriseerd verkeer zal verbeteren.”

Meer betalen voor de auto dus. En langzaamaan allemaal over op de elektrische auto, tram en fiets. De trekschuit, de diligence en de stroomtrein bleken ook vervangbaar. Maar of het nou echt een oplossing is voor het fileprobleem? De keuze is aan u.